ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΝΕΚΠΛΗΡΩΤΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΣΤΟΝ ΟΠΕΚΑ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ

 

Περίληψη

Ο τομέας της κοινωνικής πρόνοιας στην Ελλάδα έχει ένα μακρύ ιστορικό από ανολοκλήρωτες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες. Κατά τη διάρκεια, ιδιαίτερα της Μεταπολίτευσης, οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες έπασχαν ή αναιρούνταν από το γεγονός της απουσίας τολμηρών εγχειρημάτων που να αναιρούν τον πελατειακό-κορπορατιστικό χαρακτήρα των πολιτικών του τομέα και τον οργανωτικό του κατακερματισμό. Η σύναψη των μνημονίων συντέλεσε στο να ξεπεραστεί το συγκεκριμένο εμπόδιο, με την παράλληλη εισαγωγή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος αλλά και τον επαναπροσανατολισμό της επιδοματικής πολιτικής στους έχοντες την μεγαλύτερη ανάγκη.Επιπλέον, στοιχείο κρίσιμης σημασίας ήταν η μεταρρύθμιση της φορολογικής διοίκησης αλλά και του ασφαλιστικού συστήματος. Έτσι, δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες προϋποθέσεις για την αφανή μεταρρύθμιση του τομέα της κοινωνικής πρόνοιας. Ο ΟΠΕΚΑ αποτέλεσε ένα από τα επιστεγάσματα αυτών των πολιτικώνγιατί αφενός προσέφερε τη δυνατότητα να ικανοποιηθούν συγκεκριμένες διοικητικές απαιτήσεις για το νέο τοπίο στην επιδοματική προνοιακή πολιτική, και, αφετέρου, η πύκνωση των προνοιακών δράσεων  κατέστησε αναγκαιότητά την ύπαρξή του, έτσι ώστε να καταστεί αποτελεσματική, διαφανής, δίκαια και με αξιοπρέπεια προς τον πολίτη, η παροχή τους. 

Abstract

The Greek welfare sector has a long history of unfulfilled reform endeavors. Especially during the Metapolitefsi, the reform efforts suffered or were nullified due to the fact of lack of bold initiatives that will overturn the clientalist-corporatist character of the policies in the field of social protection and its organizational fragmentation. The Memoranda contributed to the fact of overcomingthis impediment, with the parallel development of the introduction of the minimum guaranteed income scheme as well as the refocusing of the welfare benefit policies to those most in need. Moreover, a crucial element were the two reforms, of the tax system administration as well as the social security system. Thus, the appropriate conditions were formed for an imperceptible reform of the welfare sector. The Organization of Welfare Benefits and Social Solidarity was among the capstones of these policies as it provided the administrative requirements for this new landscape in welfare policy and, on the other hand, the broad range of new welfare benefits created the need for its existence, so as, the provision of the benefits to become effective, transparent, fair, and with decent procedures for the citizens.

Key words: greek social policy, greek welfare system, reform of welfare provision

 

 

 

1.      Εισαγωγή

Ο τομέας της κοινωνικής πρόνοιας στην Ελλάδα, ακολουθώντας και την μοιραία πορεία του ασφαλιστικού, διαθέτει ένα μακρύ ιστορικό από ανεκπλήρωτες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες τόσο αναφορικά με την διαμόρφωση ενός διχτυού ασφαλείας για τους έχοντες ανάγκη όσο και αναφορικά με τις αναγκαίες διοικητικές διαρθρώσεις για την αξιοπρεπή και ορθή απονομή των παροχών.

Κατά τη διάρκεια, ιδιαίτερα της Μεταπολίτευσης, οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες έπασχαν ή αναιρούνταν από το γεγονός της απουσίας τολμηρών εγχειρημάτων που να αναιρούν τον πελατειακό-κορπορατιστικό χαρακτήρα των πολιτικών του τομέα και τον οργανωτικό του κατακερματισμό.

Την τελευταία δεκαετία, ωστόσο, οι διαδικασίες που επιβλήθησαν από τις μνημονιακές υποχρεώσεις, οδήγησαν τόσο στον εκσυγχρονισμό και εξορθολογισμό του διοικητικού συστήματος του τομέα της πρόνοιας, όσο και στο πολλαπλασιασμό των παροχών προς τους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας.

Στο παρόν κείμενο, θα εξεταστούν οι κυριότερες προσπάθειες μεταρρύθμισης του τομέα της κοινωνικής πρόνοιας στη χώρα στη διάρκεια της μεταπολίτευσης. Θα γίνει προσπάθεια να καταδειχθούν τα αίτια που οδήγησαν ακόμα και ορθές ως προς την πρόθεση μεταρρυθμιστικές προσπάθειες στην αναίρεσή τους.

Έπειτα θα καταδειχθεί το γεγονός ότι η διοικητική μεταρρύθμιση του τομέα της πρόνοιας συνδέονταν αποφασιστικά με τις μεταρρυθμίσεις στις παροχές που υφίσταντο στον τομέα και, ιδιαίτερα, με την εισαγωγή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος και μιας σειράς άλλων παροχών προς τα πιο φτωχά στρώματα των πολιτών της χώρας.

Τέλος, θα περιγραφεί πώς αυτός ο διάλογος αποτυπώθηκε στις μνημονιακές υποχρεώσεις και πώς μέσα από τις τελευταίες αναδείχθηκε ένα πιο ολοκληρωμένο, δίκαιο και αποτελεσματικό τοπίο στον τομέα της προνοιακής πολιτικής, με τον ΟΠΕΚΑ να συνιστά έναν από τους πυλώνες της.

Δημογραφικές Πολιτικές στην Ελλάδα και την Ευρώπη: κάποιες σκέψεις αποτίμησης και κάποιες προτάσεις

Ομιλία στο 11ο Διεθνές Συνέδριο, «Δημογραφική πρόκληση. Ο ρόλος των πολύτεκνων οικογενειών και το μέλλον της Ευρώπης». Οργάνωση: Ανωτάτη Συνομοσπονδία Πολυτέκνων Ελλάδος και Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, Ερευνητικό Εργαστήριο Κοινωνικής Διοίκησης. Συνεδριακό Κέντρο Αρχαίου Ελαιώνα, 18 Οκτωβρίου 2021.

 

Ένα στοιχείο που πρέπει να έχουμε πάντα κατά νου στον τομέα της δημογραφίας είναι η ιδιαίτερη δυσκολία να τεκμηριωθεί το τι έχει αποτέλεσμα και τι όχι. Συνεπώς, σήμερα, θα μοιραστώ μαζί σας κάποιους προβληματισμούς και κάποιες προτάσεις που απορρέουν από αυτούς, χωρίς να διεκδικώ επιστημονικές περγαμηνές. Περισσότερο θέλω να μοιραστώ τις ανησυχίες μου ως Έλληνας πολίτης αλλά και ως μέλος του Ευρωπαϊκού πολιτισμικού γίγνεσθαι.

Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Έτσι, μια πρώτη επισήμανση που αφορά τις δημογραφικές πολιτικές που έχουν εφαρμοστεί στην Ευρώπη, είναι το γεγονός ότι κανένα μίγμα πολιτικής, σε καμία χώρα της Ευρώπης, δεν έχει κατορθώσει να πετύχει ποσοστά γονιμότητας που να επιτρέπουν, έστω, την αναπλήρωση του πληθυσμού. Αναφέρω χαρακτηριστικά ότι η Γαλλία, μια χώρα που έχει δημογραφική πολιτική για πάνω από έναν αιώνα και, σήμερα βρίσκεται να έχει τα βέλτιστα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο ποσοστά συνολικής γονιμότητας, το 2019, το ποσοστό αυτό ήταν 1,86, που υστερεί αρκετά από το αναγκαίο για την αναπλήρωση του πληθυσμού 2,1. Την ακολουθούν η Ρουμανία, με 1,77, η Ιρλανδία και η Σουηδία με 1,71.

Η αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν και οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή

 Δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα ΑΡΔΗΝ στις 06.09.2021

Η απώλεια του Αφγανιστάν από τις ΗΠΑ, συνιστά ένα γεγονός ιστορικών διαστάσεων όπως και να το δει κανείς. Εδώ θα συζητηθούν κάποιες από τις διαστάσεις του, με έμφαση κυρίως σε διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στην Μέση Ανατολή.

Ο μεγάλος κερδισμένος της ταπεινωτικής αποχώρησης των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν δεν είναι άλλος από το Κατάρ. Το Κατάρ είναι από καιρό η αγαπημένη προστάτιδα δύναμη των Ταλιμπάν, αφού οι τελευταίοι  θεωρούν ότι δεν είναι εξαρτώμενο από τις ΗΠΑ όσο τα ΗΑΕ και η Σαουδική Αραβία. Να σημειωθεί δε, ότι ο ρόλος του Κατάρ ήταν αποφασιστικής σημασίας έτσι ώστε η αποχώρηση των Αμερικάνων να μην λάβει ταπεινωτικές διαστάσεις. Ο πρέσβης του Κάταρ στην Καμπούλ είχε αναλάβει το σύνολο των απαραίτητων διεργασιών για την ομαλή αποχώρηση τόσο των ξένων όσο και των δεκάδων χιλιάδων Αφγανών που διέφευγαν από τη χώρα.

Η κοινωνική επιχειρηματικότητα σε Ευρώπη και Ελλάδα

 

Η κοινωνική επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη

Η κοινωνική επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη έχει πλέον τέσσερις δεκαετίες εμπειρίας. Οι πρώτες κοινωνικές επιχειρήσεις παρουσιάστηκαν στην Ιταλία την δεκαετία του 1980  και η πρώτη Χάρτα της Κοινωνικής Οικονομίας παρουσιάστηκε στην Γαλλία την ίδια δεκαετία. Σήμερα, οι κοινωνικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη αντιπροσωπεύουν ένα δυναμικό και πολύμορφο κίνημα που αντιπροσωπεύει μια κίνηση για νέα επιχειρηματικά μοντέλα που συνδυάζουν την οικονομική δραστηριότητα με τον κοινωνικό σκοπό, την επιχειρηματικότητα με την αλληλεγγύη, τις δημοκρατικές διαδικασίες, την προτεραιότητα του ανθρώπου έναντι του κεφαλαίου.

Η δημιουργία κοινωνικών επιχειρήσεων ξεκίνησε κατά κύριο λόγο από κινήσεις της κοινωνίας των πολιτών που ήθελαν να ανταποκριθούν σε καινούργιες ανάγκες που αναδύονταν κατά την δεκαετία του 1980. Τέτοιες κινήσεις πολιτών, που ενίοτε είχαν και σχέσεις με ποικίλα κινήματα, πειραματίζονταν έτσι ώστε να βρουν πιο αποτελεσματικούς τρόπους για την αντιμετώπιση αναγκών που η αγορά ή και το κράτος άφηναν αναπάντητες. Ένας σημαντικός αριθμός κοινωνικών επιχειρήσεων αναπτύχθηκε την εποχή που η ανεργία παρουσίαζε υψηλά, για τα ευρωπαϊκά επίπεδα, ποσοστά. Πολλές φορές και με τη βοήθεια χρηματοδοτήσεων από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, οι Κοινωνικές Επιχειρήσεις Εργασιακής Ένταξης (WISEs) προσέφεραν βοήθεια σε ανέργους που για πολλούς λόγους αντιμετώπιζαν ιδιαίτερες δυσκολίες στην ένταξή τους στην αγορά εργασίας.

Το δημογραφικό ως ζήτημα επιβίωσης του έθνους Μέρος Α και Β

 

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΤΕΚΝΩΝ, 

ΤΕΥΧΟΣ 74

Απρίλιος 2021

και ΤΕΥΧΟΣ 75 

ΜΕΡΟΣ Α

Οι παγκόσμιες τάσεις

Το δημογραφικό ζήτημα μπορεί να θεωρηθεί από πολλές πλευρές. Μπορεί να θεωρηθεί από μια οικολογική σκοπιά και, συνεπώς, σε παγκόσμιο επίπεδο να συνδεθεί με τον υπερπληθυσμό[1]. Πιο ευρεία συζητημένες είναι οι πλευρές που έχουν να κάνουν με τις επιπτώσεις του στην οικονομία και την εθνική υπόσταση. Με αυτές τις πλευρές συνδέεται πιο έντονα το ζήτημα της γήρανσης του πληθυσμού και της γονιμότητας.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, κεντρικά ζητήματα συνιστούν τόσο η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού όσο και η παράλληλη τάση της γήρανσης του πληθυσμού. Μολονότι σήμερα, η τάση είναι η συνεχής αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, η πρόβλεψη είναι ότι προς τα τέλη του 21^ου αιώνα η μείωση των γεννήσεων θα έχει ως συνέπεια την σταθεροποίηση του παγκόσμιου πληθυσμού και την γήρανσή του. Η εκτίμηση είναι ότι το 2050 θα υπάρχουν 2 δισεκατομμύρια νέοι κάτω των 15 ετών στον πλανήτη και ο ίδιος αριθμός ανθρώπων άνω των 60 ετών. Στην Ευρώπη οι άνω των 60 ξεπέρασαν τους κάτω των 15 ετών ήδη από το 2000. Στην Βόρεια Αμερική, αυτό θα λάβει χώρα το 2030, στην Λατινική Αμερική και την Ασία το 2040. Ενώ σε όλες τις ηπείρους παρατηρείται μια ταχεία γήρανση του πληθυσμού, η μόνη εξαίρεση είναι η Αφρική. Έτσι, η τελευταία προβλέπεται ότι ακόμα και στα μέσα του 21ου αιώνα, το 1/3 του πληθυσμού της θα είναι κάτω από την ηλικία των 15 ετών[2]. Προφανώς, οι συνέπειες για τις πληθυσμιακές μετακινήσεις ιδιαίτερα στο Μεσογειακό χώρο θα είναι δραματικές.

ΝΕΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΕΡΑΣ ΤΗΣ ΑΦΡΙΚΗΣ, Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ

 

Περιοδικό Νέος Ερμής ο Λόγιος, Τεύχος 21, Β Εξάμηνο 2020

 

Οι νέες γεωπολιτικές πραγματικότητες

Οι αναλύσεις που διέπουν τον ελληνικό τύπο, αναφορικά με τις εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο, σταματούν, το πολύ, στη Λιβύη. Το γεγονός αυτό είναι από μόνο του θετικό, στο βαθμό που οι προηγούμενες αναλύσεις κάλυπταν το πολύ μέχρι τις παραλίες της Μυκόνου. Ωστόσο, οι εξελίξεις στην περιοχή είναι ραγδαίες και, ιδιαίτερα μετά το 2017 και την συνεχή αύξηση της επιθετικότητας –στρατιωτικής και άλλης– της Τουρκίας στην περιοχή έως και το Κέρας της Αφρικής, η Ελληνική διπλωματία και στρατηγική είναι υποχρεωμένη πλέον να παρεμβαίνει σε ένα τόξο που ξεκινά από την Θράκη έως τον Κόλπο του Άντεν, από τον Περσικό Κόλπο έως την Τρίπολη και από το Ναγκόρνο-Κάραμπαχ, το Ντιγιαρμπακίρ έως το Καστελόριζο.