Αυξάνεται η ανισότητα ή αυξάνεται το πρόβλημα του Δυτικού κόσμου;

του Δρ Κωνσταντίνου Δ. Γεώρμα

Εφημερίδα Ρήξη (αρ. φύλλου 153, 29 Ιουνίου 2019)

Κινήματα όπως τα "Κίτρινα Γιλέκα" στη Γαλλία και το κίνημα "Καταλάβετε τη Γουόλ Στρίτ" στις ΗΠΑ, καθώς και μια σειρά συγγραφέων, θέτουν στο προσκήνιο ένα ζήτημα: αυτό της αύξησης των κοινωνικών ανισοτήτων.

Πιο προσεκτικοί συγγραφείς ωστόσο, ήδη εδώ και μια δεκαετία, βασιζόμενοι σε στοιχεία παγκόσμιας αναφοράς, στοιχειοθετούν μια διαφορετική εικόνα. Τα τελευταία 25 χρόνια η συνολική παγκόσμια ανισότητα (ανισότητα μεταξύ των ατόμων σε όλο τον κόσμο) μειώνεται για πρώτη φορά από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης (έτος αναφοράς 1820)!

Ιδιαίτερα για τα τελευταία χρόνια, η βασική κινητήριος δύναμη πίσω από αυτά τα στατιστικά στοιχεία είναι το γεγονός ότι μεταξύ 2000-2015 50 χώρες είδαν τις ενδοχωρικές ανισότητες να περιορίζονται. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των χωρών προέρχεται από τον πρώην Τρίτο Κόσμο. Με άλλα λόγια είναι βασικά το γεγονός ότι οι φτωχότερες χώρες γίνονται πλουσιότερες που μειώνει τις ανισότητες παγκοσμίως.

Επίσης, στις 34 χώρες όπου παρατηρήθηκε στασιμότητα ή αύξηση των ανισοτήτων, η συντριπτική πλειοψηφία ανήκει στον Δυτικό Κόσμο. Και δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η εισοδηματική στασιμότητα ή χειροτέρευση της θέσης των μεσαίων τάξεων και των φτωχότερων είναι το κύριο αίτιο της αύξησης των ανισοτήτων.

Εάν πράγματι υπάρχει η βούληση για την καταπολέμηση των ανισοτήτων, τότε υπάρχει ανάγκη πολιτικών που θα βασίζονται στην ανάπτυξη μέσω της αγοράς αλλά θα είναι περισσότερο φιλικές προς τα μεσαία και φτωχότερα πληθυσμιακά στρώματα και θα στοχεύουν περισσότερο στην ένταξη.

 Οι κυριότερες τέτοιες πολιτικές πρέπει πρώτον, να στοχεύουν στην παροχή ισότητας στις ευκαιρίες και στο σπάσιμο της διαγενεακής μετάδοσης της φτώχειας. Ποια είναι η πολιτική για κάτι τέτοιο; Εκπαίδευση, εκπαίδευση, εκπαίδευση. Όλες οι χώρες του πρώην Τρίτου Κόσμου που είδαν το ΑΕΠ τους να εκτινάσσεται, το οφείλουν στο ότι επένδυσαν αποφασιστικά στην εκπαίδευση. Ιδιαίτερη έμφαση εδώ πρέπει να δοθεί σε  πολιτικές γνωσιακής ανάπτυξης και φυσικής ανάπτυξης  στα παιδιά της πρώιμης παιδικής ηλικίας.

Δεύτερον, υπάρχει ανάγκη για νέες πολιτικές που να διορθώσουν τα αποτελέσματα της αγοράς εργασίας, το γεγονός δηλαδή της προσφοράς θέσεων εργασίας με χαμηλές απολαβές. Θέσεων εργασίας που μάλλον προωθούν την εργασιακή φτώχεια και, συνεπώς, αυξάνουν τις ανισότητες. Συνεπώς εδώ χρειάζεται μια σοβαρή πολιτική ανάπτυξης του δευτερογενούς τομέα. Μόνον μια τέτοια πολιτική θα αυξήσει τις αξιοπρεπείς, ποιοτικές θέσεις απασχόλησης, ενώ θα δώσει και την απαραίτητη ώθηση σε ποιοτικές θέσεις απασχόλησης στον τριτογενή τομέα. Μολονότι η αγορά θα είναι το κύριο εργαλείο, αναγκαίες πολιτικές εδώ είναι ο περιορισμός της συγκέντρωσης σε αυτήν, καθώς και η καταπολέμηση των λογικών προσοδοθηρίας. Η στροφή των επενδύσεων σε παραγωγικού τύπου δραστηριότητες είναι εκ των ουκ άνευ. Παράλληλα, αναγκαίες εδώ είναι οι πολιτικές κατάρτισης, έτσι ώστε το εργατικό δυναμικό να μπορεί να ανταποκριθεί στις νέες ανάγκες της παραγωγής. Τέλος, σημαντικό στοιχείο πολιτικής, είναι η καταπολέμηση των περιφερειακών ανισοτήτων και η κινητοποίηση πολιτικών «αναγέννησης» παλαιότερων βιομηχανικών πόλων (π.χ. Κομοτηνή-Ξάνθη, Πάτρα, Γιάννενα κ.λπ.).

Τρίτον, και μόνον ως συμπληρωματικό μέσο στις παραπάνω πολιτικές, υπάρχει η ανάγκη για προοδευτική φορολογία και, φυσικά, αντίστοιχων κοινωνικών δαπανών. Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής είναι ένα μέτρο απαραίτητο, αφού μια σωστά δομημένη κοινωνική πολιτική βασίζεται σε έναν σύστημα φορολογίας όπου όλοι οι πολίτες συνεισφέρουν. Η διαμόρφωση ενός διχτυού κοινωνικής ασφάλειας θα πρέπει απαραίτητα να συνοδεύεται από πολιτικές ενεργοποίησης, πολιτικές κοινωνικών επενδύσεων, που θα υποστηρίζουν την ένταξη στην αγορά εργασίας σε όλο τον κύκλο ζωής. Τέτοιες πολιτικές είναι πολύ πιο απαιτητικές, διοικητικά και οργανωτικά, από την παροχή ενός επιδόματος. Ωστόσο, είναι πολύ πιο αποτελεσματικές και, αποφασιστικής σημασίας μακροπρόθεσμα, για την ποιότητα ζωής των ανθρώπων.